Từ lâu, tục mừng tuổi đã đi vào đời sống của người Việt như một nét đẹp văn hóa, gắn liền với ý nghĩa chuyển tải những ước vọng tốt đẹp trong ngày đầu xuân năm mới.
1. Về nguồn gốc tục mừng tuổi ngày Tết
Tóm tắt nội dung
Tết với người Việt không chỉ là dịp nghỉ ngơi, đón năm mới mà còn là những ước vọng và sự san sẻ hạnh phúc, cùng chúc nhau những lời chúc may mắn và hướng đến tương lai tốt đẹp hơn. Và để chuyển tải những ước vọng trong khoảng khắc xuân sang tết đến, bên cạnh những lời chúc thân tình ấm áp thì người Việt còn trao nhau những bao lì xì đỏ. Đây là phong tục phổ biến của người Việt trong dịp Tết cổ truyền.
Một số nhà nghiên cứu văn hóa cho rằng, phong tục này được bắt nguồn từ Trung Quốc. Tương truyền, ngàu xưa ở Đông Hải có một cây đào to, có rất nhiều yêu ma sinh sống như chuột tinh, hồ ly tinh, sói già… Chúng được các thần tiên canh giữ.
Tuy nhiên, trong đem giao thừa, tất cả thần tiên đều phải về trời để phân công lại nhiệm vụ, lũ yêu tinh lại có cơ hội ra ngoài càn phá. Trong đó, có một loại yêu quái thường xuất hiện đêm giao thừa để xoa đầu trẻ con đang ngủ, khiến lũ trẻ giật mình và khóc thét lên, sau đó sẽ bị sốt cao hay bị ngớ ngẩn. Vì thế, những gia đình có con nhỏ thường phải thức cả đêm để canh yêu quái làm hại con mình.
Một lần, có tám vị tiên đi qua một nhà nọ, hóa thành những đồng tiền nằm bên cạnh chỗ đứa trẻ. Cha mẹ chúng đem gói những đồng tiền ấy vào vải đỏ. Khi yêu quái đến, những đồng tiền lóe sáng, yêu quái sợ hãi mà bỏ chạy. Phép lạ này được lan truyền, rồi cứ mỗi dịp Tết đến, người ta lại bỏ tiền vào những chiếc túi màu đỏ để tặng trẻ con, và gọi đó là tiền mừng tuổi.
Một truyền thuyết khác kể rằng, tục mừng tuổi ngày Tết bắt nguồn từ thời nhà Đường. Năm đó, Dương Quý Phi sinh hạ hoàng tử. Nhận được tin mừng, nhà vua đích thân đến thăm và ban cho Dương Quý Phi một số vàng bạc gói trong giấy đỏ. Dương Quý Phi coi đó vừa là tiền mừng, vừa là chiếc bùa mà Hoàng đế ban tặng con để trừ tà.
Việc này được truyền ra ngoài, được lan rộng ra nhân gian, được nhiều người bắt chước tặng tiền mừng và coi như tặng món lộc trừ tai họa, mang lại nhiều may mắn cho trẻ con.
Cũng có một số nghiên cứu cho rằng, tiền mừng tuổi có từ đời nhà Tần. Tại thời điểm đó, người ta dùng một sợi chỉ đỏ để xâu tiền thành một xâu theo hình con rồng hay hình thanh kiếm, để ở chân giường hoặc cạnh gối trẻ em. Xâu tiền đó là tiền áp tuế giống như cách gọi của người Trung Quốc ngày nay, có nghĩa là món tiền mừng cho đứa trẻ, với mong ước đứa trẻ nhận được lộc và những điều tốt lành, may mắn.
2. Phong tục mừng tuổi ngày Tết- nét đẹp đầu năm
Tại Việt Nam, tục mừng tuổi không biết có tự bao giờ. Chỉ viết là lâu rồi, mừng tuổi đã trở thành thông lệ mỗi dịp đầu năm mới, là nét văn hóa độc đáo, là bản sắc trong truyền thống của dân tộc Việt.
Theo tục lệ xưa, cứ vào sáng mùng một Tết Nguyên đán, mọi công việc ngưng lại, con cháy tập trung ở nhà tộc trưởng để lễ tổ tiên, chúc tết ông bà và mừng tuổi cho ông bà, cha mẹ. Sau đó, con cháu cũng sẽ được ông bà, cha mẹ mừng tuổi cho một phong bao màu đỏ, bên trong đựng một ít tiền gọi là lấy hên và mang lại niềm vui ngày đầu năm mới. Con cháu nhận bao đỏ mừng tuổi như nhận tình yêu thương của ông bà, cha mẹ với lời chúc may mắn và hạnh phúc trong năm tới.
Tương tự, khi khách đến thăm nhà vào những ngày Tết cũng không quên mừng tuổi cho con cháu của gia chủ, kèm theo lời chúc đầu năm. Tục mừng tuổi đầu năm đã lưu truyền từ năm này qua năm khác và cho đến tận bây giờ vẫn được gìn giữ. Dù cho thời gian có trôi đi thì sự mong mỏi được nhận chiếc phong bao mừng tuổi trong ngày đầu năm vẫn không thay đổi.
3. Tục mừng tuổi đầu năm có ý nghĩa gì?
Hàng năm, mỗi khi tết đến xuân về, người nhà lại chuẩn bị những phong bao đỏ để trao tặng người thân, gia đình và bạn bè, thay cho lời chúc năm mới may mắn và tài lộc.
Tiền mừng tuổi ý nghĩa chính không nằm ở số tiền nhiều ít mà quan trọng là ở thông điệp, con cháu chúc ông bà, bố mẹ sức khỏe, bách niên giai lão. Còn ông bà mong con cháu làm ăn phát đạt, ăn nên làm ra, trẻ em thì hay ăn chóng lớn, ngoan ngoãn và học hành giỏi giang…
Ý nghĩa của bao lì xì nằm ở thiện ý, ý nghĩa tốt đẹp của hành động. Những chiếc phong bao đỏ mừng tuổi thể hiện sự gắn kết mọi người với nhau hơn, thể hiện tình cảm, sự hy vọng vào một năm mới ấm áp, an lành và gặp thật nhiều may mắn.
Bên cạnh đó, màu đỏ của chiếc bao lì xì tượng trưng cho sự như ý, cát tường và thịnh vượng. Nó cũng là màu của niềm hi vọng và sự may mắn. Người nhận được lì xì luôn tin rằng những phong bao này sẽ đem lại hạnh phúc và tài lộc trong suốt cả năm.
Ngày nay khi cuộc sống đã đủ đầy, tục mừng tuổi tuy không còn giữ nguyên “khuôn khổ” quy tắc và đã có sự sáng tạo thêm dưới nhiều hình thức nhưng vẫn còn đó ý nghĩa vốn có là trao nhau những ước vọng tốt đẹp ngày đầu năm mới.
